ইতিহাস প্ৰসিদ্ধ ৰজা চণ্ডী নাৰায়ন বৰুৱাৰ 'ৰাজহাউলি'ৰ - হাউলী চহৰৰ মাজমজিয়াত অৱস্হিত এক পৌৰাণিক তথা নৱহাউলীৰ সৰ্বপ্ৰথম মন্দিৰ "হাউলী মধ্যবজাৰ সাৰ্বজনীন কালী মন্দিৰ" ।১১০ বছৰৰ ইতিহাস লুকাই আছে এই ঐতিহ্যমণ্ডিত হাউলী মধ্যবজাৰ কালী মন্দিৰটোত । 

ইতিহাসে কয় - স্বাধীনতাৰ বহু পূৰ্বৰে পৰাই বহু বাঙালী সম্প্ৰদায়ৰ মানুহে ব্যৱসায় সূত্ৰে অসমত অস্হায়ীভাবে বসবাস কৰিছিল আৰু সেয়া কেৱল সম্ভৱ হৈছিল বৰ্তমানৰ মৰামানাহ নদী যিখন আছিল পূৰ্ব বংগ আৰু অসমৰ মাজৰ সংযোগী যাতায়াতৰ সুবিধা থকা এখন নদী। 

১৯০৫ খ্ৰী:ৰ পৰা ১৯১১ খ্ৰী: পৰ্য্যন্ত বংগ ভংগৰ ফলশ্ৰুতিত পূৰ্ববংগ আৰু অসমক সাঙুৰি এখন নতুন প্ৰদেশ গঠিত হৈছিল । যাৰ ৰাজধানী আছিল ঢাকা । 

সেই সময় চোৱাত পূৰ্ব বংগৰ বহু বাঙালী সম্প্ৰদায়ৰ লোকে আকৰ্ষণীয় আৰু বৰ্ণনামূলক প্ৰাকৃতিক সৌন্দৰ্য্যৰে সুশোভিত ভাৰতৰ পূৰ্বত্তম প্ৰহৰী "অসম" যত স্হায়ীভাবে বসবাস কৰাৰ প্ৰতি মনোনিবেশ কৰিছিল। ঠিক তেনেকৈ হাউলী মধ্যবজাৰ বাসিন্দাৰ পূৰ্বপূৰুষসকলেও সেয়া ভাবিয়ে ১৯১২ খ্ৰী:ত ঘন বসতিশূন্য ঠাই এখনত কালী মন্দিৰ স্হাপন কৰি নিয়মীয়াকৈ কালীপূজা অতি ধুমধামেৰে পালন কৰিবলৈ লয় । ঐতিহ্যৰে সমৃদ্ধ কালী মন্দিৰলৈ  কালী পূজাৰ সময়ত অগণন ভক্তৰ আগমন ঘটিছিল । 

বৰ্ষা ঋতুৱে সিক্ত কৰি যোৱা খেতি পথাৰ ঠন ধৰে, গাওঁৰ বাট পথবোৰো শুকাব ধৰে...এনে এক সময়তে শৰতে লৈ আহে উৎৱৰ বতৰ । শৰতৰ  আগমনতেই প্ৰথম বাৰৰ বাবে ১৯২৭ খ্ৰী:ত শক্তিৰ অধিষ্ঠাত্ৰী দেৱী দুৰ্গাক আদৰিবলৈ মানস কৰে এই পৌৰাণিক কালি মন্দিৰটোতে ।

এই কালীপূজা দুৰ্গাপূজাৰ উৎসৱমুখৰ পৰিবেশে বৃহত্তৰ হাউলী সমাজৰ গণ জীৱনত জীৱনবোধ জগাই তোলাত সহায় কৰাৰ ফল স্বৰূপে  এই কালী মন্দিৰটোৰ আলমলৈ হাউলীৰ মাজমজিয়াত অৱস্হিত মধ্যবজাৰখন  সম্প্ৰীতিৰ মিলন ভূমি হিচাপে গঢ়ি তুলিবলৈ বৃহত্তৰ হাউলীৰ সমাজখনে আগবাঢ়ি আহে আনুমানিক ১৯৪৪ চনত বৰ্তমানৰ হাউলী মধ্যবজাৰ সাৰ্বজনীন দুৰ্গা মন্দিৰটো পুনৰ নিৰ্মাণ কৰিবলৈ আৰু জন মানসৰ মাজত তেতিয়াই পৌৰাণিক কালী মন্দিৰটো দুৰ্গা মন্দিৰ হিচাপে জনপ্ৰিয় হৈ উঠে ।